Türk Vatandaşlığının Sonradan Kazanılması

Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması, ülkemizin izlediği açık politikalar uyarınca mümkün olabilmektedir. Vatandaşlık, kişinin devletle arasında olan bağı ifade eder. Her ne kadar vatandaşlık değişmez ve sabit bir statü olarak düşünülse de günümüzde birçok devlet, gerekli şartları sağladıklarında yabancı bireylere vatandaşlık imkanı sunmaktadır.  Yine Türkiye’de de, ülkemizin izlediği açık politikalar gereği Türk vatandaşlığının sonradan kazanılmasına imkan veren pek çok farklı yol mevcuttur. Bunun sonucu olarak kişiler doğum ya da evlilik gibi yollarla vatandaşlık kazanmaya elverişli olmasalar dahi şartları oluştuğu takdirde Türk vatandaşlığını sonradan kazanılması yoluna gidebilirler. Bu nedenle, Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması yabancılar hukuku kapsamında ele alınmaktadır. Bu şekilde Türk vatandaşlığı sonradan kazanmanın iki ana yolu şudur: genel yolla Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması ve istisnai yolla Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması.

İki ana yoldan biri ile Türk vatandaşlığını sonradan kazanan kişi, Türk vatandaşlığını soy bağıyla kazanan kişilerle aynı statüde ve geri alınamaz bir vatandaşlık statüsü kazanır. Bu kişi Türk vatandaşlarının tabi olduğu hak ve yükümlülüklere tabi olur ve talep etmesi halinde Türkçe isim ve soy isim de alabilir. Türk vatandaşlığını sonradan kazanan kişinin eşi ve çocuğunun durumu aşağıda farklı vatandaşlık kazanma yolları bakımından ayrıca açıklanacaktır.

Genel Yolla Türk Vatandaşlığının Sonradan Kazanılması

5901 sayılı Türk Vatandaşlığı Kanunu‘nun 11. Maddesi uyarınca, Genel yolla vatandaşlık kazanma hakkından yararlanabilecek kişiler, esasen Türkiye’ye yerleşmeye karar vermiş ve Türkiye’de kesintisiz bir şekilde geriye dönük beş yıl ikamet etmiş kişilerdir. Buna göre bu yolla Türk vatandaşlığının sonradan kazanılmasının kanuni şartları şunlardır:

1. Kendi milli kanunlarına göre, vatansızlar için Türk kanunlarına göre ergin olmak ve ayırt etme gücüne sahip olmak.
2. Türkiye’ye yerleşmeye karar vermiş olmak (taşınmaz satın almak, yatırım yapmak, iş kurmak, bir Türk vatandaşı ile evlenmek vb. yollarla).
3. Türkiye’de kesintisiz 5 yıl ikamet etmiş olmak.
4. Genel sağlık bakımından tehlike teşkil edecek hastalığı bulunmamak.
5. İyi ahlaka sahip olmak ve toplumca hoş karşılanmayan ve toplum değerlerine aykırı kötü alışkanlığı bulunmamak (kişinin toplumsal düzeni bozucu suçlardan ceza alıp almadığı ve Türk örf ve adetlerine aykırı davranışlarının bulunup bulunmadığına göre tespit edilir).
6. Toplumsal yaşama uyum sağlayabilecek ölçüde Türkçe konuşabilmek.
7. Kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağlayabilecek gelire veya mesleğe sahip olmak.
8. Milli İstihbarat Teşkilatı ve Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen sicil araştırması sonucu kamu düzeni ve milli güvenlik bakımından engel teşkil edecek bir hali bulunmamak.

Görüldüğü üzere genel yolla vatandaşlık kazanma için kişinin Türkiye’ye yerleşmesi, belirli bir süre boyunca Türkiye’de ikamet etmesi ve Türkiye’deki hayata uyum sağlamış olması aranır. Ancak kişilerin bu şartları sağlamadan da istisnai yolla Türk vatandaşlığını sonradan kazanmaları mümkündür. Bu yol ile kişiler Türkiye’ye belirli bir yatırım yapmak suretiyle Türk vatandaşlığını kazanırlar.

Genel Yolla Türk Vatandaşlığının Sonradan Kazanılması

Türk Vatandaşlığı Kanununun 12. Maddesi uyarınca, Türkiye’ye belirli yatırım yapan yabancılar için Cumhurbaşkanı kararı ile Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması mümkündür. Hangi yatırımların yabancılara Türk vatandaşlığı elde etme imkanı vereceği Türk Vatandaşlığı Kanunun Uygulanması Hakkında Yönetmelik ile detaylıca düzenlenmiştir. Buna göre şu yatırımlardan birini gerçekleştiren kişiler Türk vatandaşlığını elde etmeye hak kazanırlar:

1. En az 500.000 ABD Doları veya karşılığı döviz veya Türk Lirası tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirenler.
2. En az 250.000 ABD Doları veya karşılığı döviz veya Türk Lirası tutarında taşınmazı tapu kayıtlarınca üç yıl satılmaması şerhi koyulmak şartıyla satın alanlar ya da aynı tutarda bir taşınmazın satışının vaad edildiği sözleşmeyi üç yıl süreyle devir ve terkin yapmayacağı taahhüdüyle tapu siciline şerh ettirenler.
3. En az 50 kişilik istihdam oluşturanlar.
4. En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında mevduatı üç yıl tutma şartıyla Türkiye’de faaliyet gösteren bankalara yatıranlar.
5. En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında Devlet borçlanma araçlarını üç yıl tutmak şartıyla satın alanlar.
6. En az 500.000 Amerikan Doları veya karşılığı döviz ya da karşılığı Türk Lirası tutarında gayrimenkul yatırım fonu katılma payı veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma payını en az üç yıl elinde tutma şartıyla satın alanlar.

Bu yatırımlardan birini gerçekleştiren kişilere, ilgili kurum ya da bakanlıkça uygunluk belgesi verilir. Bu uygunluk belgesi ile başvuru yapan kişiler Cumhurbaşkanı kararı ile Türk Vatandaşlığını kazanırlar.

Başvuru Usulleri, Gerekli Belgeler ve Yabancı Belgelerin Onayı

Her iki Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması usulünde de başvuru hem başvurucunun kendisi tarafından hem de vekili aracılığıyla gerçekleştirilebilir. Genel yolla vatandaşlık kazanımı için yapılacak başvurular valiliklere yapılır. İstisnai yolla vatandaşlık kazanımı için İstanbul ve Ankara için NVİ’nin özel yabancı yatırımcı ofislerine başvuru yapılabilirken, diğer şehirler için yine valiliklere başvuru yapılacaktır. Başvuru esnasında talep edilen belgeler şunlardır:

Genel Yolla Türk Vatandaşlığı İçin

• Başvuru Formu (VAT-3)
• 2 adet biyometrik fotoğraf,
• Kişinin hangi devlet vatandaşı olduğunu gösteren pasaport veya benzeri belge.
• Doğum belgesi veya nüfus kayıt örneği gibi belge ve evli ise eş ve çocuklarının aile bağını kanıtlayan nüfus kayıt örneği veya benzeri belge.
• Medenî hal belgesi ve evli ise evlenme belgesi, boşanmış ise boşanmayı kanıtlayan belge, dul ise eşine ait ölüm belgesi.
• Kişinin genel sağlık bakımından tehlike teşkil edecek bir hastalığı bulunmadığına sağlık raporu.
• Türkiye’de kendisinin ve bakmakla yükümlü olduğu kimselerin geçimini sağladığına ilişkin gelirini veya mesleğini ispatlayan çalışma izni, vergi levhası, taahhütname veya benzeri belge.
• Başvuru tarihinden geriye doğru Türkiye’de kesintisiz olarak beş yıl ikamet ettiğine dair il emniyet müdürlüğünden alınacak yurda giriş ve çıkış tarihlerini gösteren belge.
• Başvuru tarihinden ileriye doğru vatandaşlık işlemlerinin sonuçlandırılmasına yetecek süreli ikamet tezkeresi.
• Hizmet bedelinin Maliye veznesine yatırıldığını gösteren makbuz.

İstisnai Yolla Türk Vatandaşlığı İçin

• Başvuru Formu (VAT-4)
• 2 adet biyometrik fotoğraf,
• Kişinin hangi devlet vatandaşı olduğunu gösteren pasaport veya benzeri belge.
• Doğum belgesi veya nüfus kayıt örneği gibi belge ve evli ise eş ve çocuklarının aile bağını kanıtlayan nüfus kayıt örneği veya benzeri belge.
• Medenî hal belgesi ve evli ise evlenme belgesi, boşanmış ise boşanmayı kanıtlayan belge, dul ise eşine ait ölüm belgesi.
• Hizmet bedelinin Maliye veznesine yatırıldığını gösteren makbuz.
• Kişinin Türk vatandaşlığını istisnai yolla kazanma hakkı elde ettiğini gösteren uygunluk belgesi.

Başvuru esnasında istenen ve yabancı makamlardan verilen evrakların başvuruda kullanılmaları için usulüne uygun olarak onaylanmaları gereklidir. Bu usül apostile taraf olan ülkeler için farklı, apostile taraf olmayan ülkeler için farklıdır.

Apostile Taraf Olmayan Ülkeler

Apostile taraf olmayan devletlerden alınacak ve Türkiye’de kullanılacak resmi evrakların evrakın alındığı ülkede bulunan Türk Büyükelçiliği/Konsolosluğu tarafından onaylanması gerekmektedir. Örnek olarak apostile taraf olmayan bir ülkeden alınan bir doğum belgesinin Türk vatandaşlığının sonradan kazanımı için başvurusunda kullanılması için o ülkede bulunan Türk Büyükelçiliği tarafından onaylanması gereklidir. Her büyükelçiliğin randevu sistemi, tercüman temini gibi durumları farklılık göstereceği için evrak onayından önce mutlaka ilgili büyükelçilik ile iletişime geçilmelidir.

Apostile Taraf Olan Ülkeler

Yabancı resmi evrakların başka ülkelerde kullanılmasının önündeki bürokrasiyi azaltma ihtiyacına karşılık olarak 05.10.1961 tarihli La Haye Sözleşmesi imzalanmıştır. Bu sözleşmeye taraf olan ülkeler arasında kullanılacak yabancı evraklarda konsolosluk onayı aranmayacak, evrakın düzenlendiği ülkenin yetkili makamı tarafından belgeye eklenecek “Apostil Şerhi” ile evrak sözleşmeye taraf diğer devletlerde de geçerli olacaktır. Türkiye de bu sözleşmeye taraftır ve başka ülkelerde yapılacak apostil şerhi ile getirilen evraklar Türkiye’de de kullanılabileceklerdir. Ülkeden ülkeye apostil onay makamı değişiklik göstermektedir ve Türkiye’de apostil şerhi vermeye valiler ve kaymakamlar yetkilidir.

Karşılaştırma ve Sonuç

Yatırım yoluyla vatandaşlık kazanmanın genel yolla vatandaşlık kazanmadan en önemli farkı, bu başvuru yolu ile kişiler, ikamet şartı aranmaksızın ve hatta Türkiye’ye gelmeden Türk vatandaşlığını kazanabilirler. Yine Türk vatandaşlığını istisnai olarak kazanan bir kişinin eşi ve 18 yaşının altındaki çocukları da onunla beraber vatandaşlık kazanabilir. Buna karşın genel yolla kazanmada yapılan başvuru ancak kişinin 18 yaş altı çocuklarına etki eder. Son olarak istisnai yolla kazanma için yapılan başvurular ortalama 3 ile 5 ay arasında sonuçlanırken bu süre genel yolla vatandaşlığın kazanılması için yapılan başvurularda daha uzun olmaktadır.

Sonuç olarak Türk vatandaşlığının sonradan kazanılması, bu alanda uzman bir avukattan da destek alınması çok daha pratik ve efektif bir usûl olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca başvurucuların yapacakları akıllı yatırımlardan alacakları dönüşler ve Türk vatandaşlığının sağlayacağı avantajlar bu yolu daha da cazip kılmaktadır.